Blog resultaten onderzoek: adoptie van open leermaterialen

Eerder onderzoek heeft verschillende factoren geïdentificeerd die het gebruik van open leermaterialen (in het Engels bekend als Open Educational Resources (OER)) kan beïnvloeden. Cox en Trotter (2017) hebben op basis hiervan de OER Adoption Pyramid ontwikkeld om de afhankelijkheden tussen de diverse factoren inzichtelijk te maken (zie Figuur 1). De pyramide vorm impliceert dat elke laag aanwezig moet zijn wil de volgende laag gerealiseerd kunnen worden. De onderste lagen worden extern bepaald (docenten hebben hier weinig controle over), terwijl de bovenste lagen intern worden bepaald (docenten hebben hier zelf controle over).

Dit model laat goed zien welke factoren van invloed kunnen zijn op het gebruik en delen van open leermaterialen, maar het is niet bekend of dit model ook van toepassing is in onze context. Dit model hebben we als kader gebruikt om middels een vragenlijst (n=143) en interviews (n=11) met docenten te analyseren in welke mate de diverse factoren (lagen van de pyramide) aanwezig zijn. Daarnaast is ook gekeken welke ondersteuning het gebruik van open leermaterialen kan bevorderen.

De resultaten laten zien dat het delen van materiaal veel gebeurt, materialen worden vaak informeel gedeeld binnen het netwerk van de docent. Het gebruik van open leermaterialen lijkt meer beperkt te zijn. Materialen worden primair geselecteerd op mogelijk didactisch gebruik, ongeacht of de materialen open beschikbaar zijn of niet. Dit wil echter niet zeggen dat hergebruik niet plaatsvindt, want door de beperkte bekendheid (awareness) kan het zijn dat ‘dark-reuse’plaatsvindt. Een ander resultaat is dat de lagen van de pyramide in de context van deze studie anders zijn dan de OER Adoption Pyramid. Zo geven docenten aan dat de beschikbaarheid (availability) van open leermaterialen het meest belangrijke voor hen is. Als ze inzicht kunnen krijgen in het mogelijke aanbod van open leermaterialen in hun domein, dan is het pas van toepassing om te investeren in de benodigde vaardigheden (capacity).

Concluderend hebben we op basis van de resultaten de volgende aanbevelingen geformuleerd: 

• Vergroot de awareness over het bestaan en de mogelijkheden van open leermaterialen bij docenten door hier aandacht aan te besteden bij de Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid en andere interne scholingsmomenten. 
• Bibliotheken kunnen het voortouw nemen in het vinden en selecteren van open leermaterialen. Docenten hebben behoefte aan een (gecureerd) overzicht van open leermaterialen binnen hun vakgebied.
• Verbind de mogelijkheden van open leermaterialen met curriculumherzieningen of andere herontwikkelingstrajecten. 
• Docenten zijn geïnteresseerd hoe collega’s binnen soortgelijke vakken of opleidingen het onderwijs hebben ingericht. Vakcommunities op instellings- of op landelijk niveau kunnen hieraan bijdragen. 
• Een beleid op open leermaterialen kan helpen om ondersteuning voor docenten te realiseren en tegelijkertijd te verduidelijken wat de richtlijnen zijn binnen de instelling wat betreft het delen en gebruik van open leermaterialen.

Geïnteresseerd in het volledige artikel? Download deze hier: http://doi.org/10.5334/jime.510